Berichten

Rotterdam wil dit jaar 100.000 tegels wippen voor het NK Tegelwippen!

Dinsdag 30 maart gaat het jaarlijkse NK Tegelwippen van start. Wat vorig jaar begon als een pilot tussen Rotterdam en Amsterdam, wordt dit jaar in maar liefst 50 steden georganiseerd. Welke gemeente verruilt de meeste (tuin)tegels voor groen? Rotterdammers kunnen zich HIER aanmelden.

Door de nu al opborrelende rivaliteit tussen wethouders in het hele land biedt deze competitie een ludiek alternatief voor de (door corona) nog onzekere sportcompetities. Maar er is ook een hoger, gemeenschappelijk doel. Wanneer in heel Nederland tegels plaatsmaken voor gras, bloemperken en geveltuinen, worden onze steden en dorpen meer klimaatadaptief en biodivers.

Klimaatadaptieve en biodiverse steden en dorpen

Het NK Tegelwippen wordt voor het tweede jaar op rij georganiseerd en er strijden 50 gemeenten mee van 30 maart tot 30 september. 30 maart is tevens de aftrap van De Week van de Groene Tuin en staat geheel in het teken van ontstenen. Gedurende het NK worden in heel Nederland tegels vervangen voor groen om zo wateroverlast te voorkomen, koelte te bieden in tijden van hitte, water vast te houden bij droogte en de leefruimte voor planten en dieren te vergroten. Bovendien is een groene leefomgeving goed voor onze gemoedstoestand.

Tegels wippen in Rotterdam

Vorig jaar heeft Rotterdam uiteindelijk nipt gewonnen van Amsterdam, in Rotterdam zijn toen in 4 maanden tijd bijna 48.000 tegels gelicht. De campagne was een daverend succes, zo zijn er meer dan 1000 geveltuinen aangelegd, zijn er schoolpleinen vergroend, heeft Rotterdam het record langste geveltuin van NL gevestigd, zijn er grote stukken buitenruimte vergroend én zijn heel veel inwoners aan de slag gegaan met hun voor- of achtertuin.

100.000 TEGELS!

Voor 2021 wordt het ambitieniveau opgeschroefd en is het doel om 100.000 tegels te wippen in Rotterdam. Iedereen wordt dan ook gevraagd om mee te doen. Vanaf 30 maart kun je via de campagne website groenemorgen.org/nk-tegelwippen lezen wat jij kunt doen om tegels te wippen in je omgeving. Je tegels meld je aan via www.nk-tegelwippen.nl. Rotterdam komt dit jaar ook met een tegel-service, op initiatief van een motie van de Partij voor de Dieren in 2020.

Op dinsdag 30 maart zullen er verschillende activiteiten worden georganiseerd om het NK feestelijk af te trappen. Zo worden er 2 grote stoepkrijt-tekeningen gemaakt door Pepchalk, worden fanatieke tegelwippers in het zonnetje gezet én zullen er al enkele stoepboeketten worden aangelegd. Vanaf 30 maart kunnen Rotterdammers zich aanmelden om een stoepboeket te winnen, om daarmee een tegel in te ruilen voor een zonnig boeket en zo de fantasie te prikkelen van het langslopende publiek. Minder tegels, meer groen!

Gezamenlijke aanpak voor een groener Nederland

Het NK Tegelwippen maakt deel uit van de campagne ‘Een groener Nederland begint in je eigen tuin!’. De komende twee jaar worden er door een groot aantal organisaties meerdere activiteiten georganiseerd in het kader van het vergroenen van tuinen. Deze organisaties slaan de handen ineen om de Nederlandse tuinen klimaatbestendiger te maken en de biodiversiteit te bevorderen – samen met bewoners. Lees meer op nlvergroent.nl. Ook start het NK tegelijk met De Week van de Groen Tuin, die loopt van 30 maart tot en met 5 april. Meer informatie is te vinden op steenbreek.nl/week-van-de-groene-tuin.

 

 

Nieuwjaarsbijeenkomst van het Rotterdams Milieucentrum

Geen Groeneconferentie vorig jaar vanwege de coronamaatregelen maar wel een nieuwjaarsbijeenkomst van het Rotterdams Milieucentrum. Vrijdag 22 januari werd de bijeenkomst uitgezonden via ZOOM en op Facebook vanuit de studio van de ‘Ruimte voor ideeën’. 

Bekijk de hele bijeenkomst terug op het filmpje:

(Hieronder het verslag gemaakt door Stéphan Lam, voorzitter van de GROENE T)

Wat als eerst opvalt: wat zijn er prachtige initiatieven in Rotterdam om de stad groener en biodiverser te maken! Een kort terugblik, waarin we geleerd hebben dat ‘gewoon doen’ werkt, mensen echt wel in beweging te krijgen zijn én dat vele kleine beetjes bij elkaar impact kunnen maken.

Column Inge Janse

Inge Janse trapt af met een column. Hij pleit voor de boombond, waar iedere Rotterdam een boom toegewezen krijgt. Zo kun je ‘bonden’ met de boom. Een relatie aangaan. Als de boom dood gaat, dan gaat het hout naar jou. Voor je eigen doodskist. Of een wiegje. Overlijd jij eerder dan de boom? Dan komt er een prachtig plakaat op de boom, voordat de boom naar een andere Rotterdammer gaat. Komt de boom in de schaduw te staan door een megalomaan bouwproject te staan, dan mag je voor jouw boom opkomen. Als we relaties aangaan met bomen, dan wordt de stad vanzelf groener. Lees de volledige column hier.

Plan Boom

Max Zevenbergen van Plan Boom vertelt dat er 1 biljoen bomen nodig zijn om opwarming van de aarde tegen te gaan. Plan Boom is een landelijk project dat daar een steentje aan bij wil dragen en heeft de ambititie om 10 miljoen bomen te planten in Nederland. Dit helpt hoeveelheid CO2 te verminderen. Ook wordt Nederland op die manier mooier en groener. Plan Boom werkt samen met Rotterdams Milieucentrum. In de regio Rijnmond moet Plan Boom nog wel op stoom komen, omdat er nog weinig plekken zijn waar je een boom kwijt kunt. De ambities voor Rotterdam is  veel bomen aanplanten zodat de stad mooi groen wordt en de stad aantrekkelijker wordt. Voor zowel bewoners als bezoekers. Meer op planboom.nl.

Cooldowncity

Charlotte van der Heijden heeft Cool down City opgericht. Met Cool Down City moedigt ze Rotterdammers aan om hun stad zelf met bomen te verkoelen. Dit doet ze door bomen te verzamelen, ze gratis weg te geven, mensen te inspireren en ze te informeren. Zij wil dat mensen meer met bomen aan de slag gaan. Daarom heeft ze in een jaar tijd al meer dan 1.000 bomen uitgedeeld aan Rotterdammers. Die komen terecht in tuinen, op balkons en op dakterassen. Ze geeft tips over hoe bomen daar kunnen groeien. Door deze activiteit krijgt ze ook een goed beeld wat Rotterdammers graag willen, zoals bomen die veel schaduw geven. Haar ambitie? Dat er meer bomen geplaatst worden en dat mensen leren over bomen. Om dit te verwezenlijken heeft ze de Bomenparkeerplaats bedacht, waar mensen in hun eigen wijk bomen kunnen brengen en halen. Heb je iets groens dat je weg doet? Cool Down City neemt het aan en deelt het vervolgens weer uit. Meer op cooldowncity.com.

Charlotte heeft in deze bijeenkomst De Groene Vogel 2020 uitgereikt gekregen door wethouder Wijbenga. Omdat zij met een typsich Rotterdamse aanpak (gewoon doen) Rotterdammers aan elkaar wist te verbinden waardoor de stad groener is geworden.

Wandelende bomenecyclopedie

Ronald Loch wordt ook wel de wandelende bomenencyclopedie  of bomendokter genoemd. Hij is aangesloten bij stadsbeheer Rotterdam. ooit had hij de ambitie om boswachter worden, dat is nooit gelukt. Wel is hij na zijn schooltijd gaan werken bij een aannemer in de boomverzoring. Nu werkt hij voor stadsbeheer. Inmiddels houdt Ronald zich al 35 jaar bezig met bomen en kent als geen ander de ‘lichaamstaal’ van de bomen. Hij inspecteert bomen en krijgt op die manier wel eens wat kritiek te verduren. Hij moet dikwijls uitleggen hoe een boom ervoor staat. Dit doet hij door bomen te vergelijken met mensen. Net als mensen worden bomen ook ouder en gaan gebreken vertonen. Dan houdt het voor de boom op. De boodschap overbrengen is soms een lastige, maar Ronald weet dit goed te onderbouwen door argumenten. Ronald vind dat ieder met elkaar in gesprek moet blijven en is dit ook met organisaties als De Bomenridders. Uiteindelijk, zegt hij, heeft iedereen hetzelfde gemeenschappelijke doen: de stad groen hebben en groen houden.

Ronald heeft in deze bijeenkomst De Groene Pluim 2020 ontvangen, de prijs voor de ‘groenste overheidsdienaar’.

Coöperatie Ondergrond

Max de Korte is van Coöperatie Ondergrond. Deze Coöperatie ontwikkelt voedselbossen en op voedselbosprincipes gebaseerde eetbaar groene plekken in en om de stad. Ze bestaan nu één jaar, maar als sociale ondernemers zijn de mensen van Ondergrond al zo’n 8 tot 10 jaar bezig met dit onderwerp. Max legt uit wat voedselbossen zijn. Dit zijn verzamelingen van struiken en bomen. Hier wordt het principe van diversiteit toegepast. Het is een kennisintensief systeem dat op lange lange termijn zelfbehoudend moet zijn. Na 5-10 jaar begint het op te leveren. In Rotterdam is  Coöperatie Ondergrond in Kralingen begonnen. Inmiddels zijn er in de stad zo’n 15 locaties aanwezig, die met elkaar 2,5 hectare bestrijken. Max geeft aan dat het pionieren is, waarmee de wijsheid van vroeger wordt gecombineerd met de wetenschap van nu. Max wil de wereld veranderen. Een belangrijke plek om te beginnen is volgens hem de stad. Om aan grond te komen werken ze samen met SKAR en het Arboretum samenwerkingen. Er zijn nog veel plekken in de stad die voor de lange tijd zijn te vergroenen zijn. Denk hierbij ook aan mensen die het principe in eigen tuin willen toepassen. Max besluit te vertellen dat planten net als mensen beter functioenren in een groep. Daarom gaat het niet alleen over bomen planten, maar  ook om het aanleggen van ecosystemen aanleggen. Het ecosysteem gaat dan vanzelf haar werk doen. Meer op ondergrond.eu.

Rotterdams Milieucentrum

Patrick van Klink van het Rotterdams Milieucentrum vertelt over de successen van afgelopen jaar. Ondanks Corona zijn er tien wormenhotels geplaatst en is er in 2021  zicht op meer plaatsingen. Ook vertelt hij over de Parkenmaand, waar  – samen met andere mensen en organisaties – meer dan 100 activiteiten zijn georganiseerd. Juist daar ligt volgens hem ook de kracht. het Rotterdams Milieucentrum wil het vooral niet vóór mensen doen, maar wil mensen betrekken en hen in beweging krijgen. In december zal de Groeneconferentie als het goed is gewoon weer doorgaan.

22 januari 2021

Met dank aan Stéphan Lam, voorzitter van de GROENE T

 

 

 

 

 

 

Geld voor groen en duurzaam in 2021

Goede initiatieven om Rotterdam voor te bereiden op extreme weersomstandigheden of om energie te besparen kunnen subsidie of financiële tegemoetkoming of een lening krijgen. Het gaat om maatregelen om te vergroenen, water te bergen of energie te besparen. Hieronder een opsomming van de financiële mogelijkheden in Rotterdam.

Subsidie klimaatadaptatie tot € 1.500

Je kunt subsidie van de gemeente krijgen als je maatregelen neemt in en om je huis waardoor Rotterdam beter is voorbereid op extreme weersomstandigheden, zoals het aanleggen van extra groen, het opvangen van regenwater en het afkoppelen van het dak of perceel. De hoogte van de subsidie wordt bepaald door het toegevoegde aantal vierkante meters groen, afgekoppeld oppervlak en liters waterberging. De subsidie bedraagt: € 500 per toegevoegde kubieke meter waterberging, € 5 per toegevoegde vierkante meter afgekoppeld oppervlak en € 10 per toegevoegde vierkante meter gerealiseerd groenoppervlak. Een combinatie van prestaties en bijdragen is hierbij mogelijk. Deze subsidie is per aanvraag maximaal € 1.500. Dien jouw aanvraag voor deze subsidie uiterlijk 8 weken NA uitvoering van de activiteiten in. Deze subsidieregeling loopt van 1 januari 2020 tot en met 31 december 2021.

Je kunt HIER aanvragen.

Subsidie klimaatadaptatie vanaf € 1.500

Voor grotere ingrepen waardoor Rotterdam beter is voorbereid op extreme weersomstandigheden (door een groter aantal vierkante meters, het opvangen van meer kubieke meters regenwater en het afkoppelen van grote daken of percelen, is er een gemeentelijke subsidie vanaf € 1.500 (tot maximaal € 50.000). Ook de hoogte van deze subsidie wordt bepaald door het toegevoegde aantal vierkante meters groen, afgekoppeld oppervlak en liters waterberging. Ook hier is een combinatie van prestaties en bijdragen is hierbij mogelijk. De subsidie is per aanvraag maximaal € 50.000. Deze subsidieregeling loopt van 1 januari 2020 tot en met 31 december 2021. Dien de aanvraag voor deze subsidie uiterlijk 8 weken VOOR de uitvoering van de activiteiten in.

Je kunt HIER aanvragen.

Deze bovenstaande subsidies maken onderdeel uit van het programma Rotterdams WeerWoord en het actieplan Rotterdam gaat voor groen. Het Rotterdams WeerWoord heeft als doel om samen de stad voor te bereiden op een extremer klimaat. Met het actieplan Rotterdam gaat voor groen wil de gemeente de komende jaren zorgen voor 20 hectare extra groen in de stad.

Stimuleringsregeling Klimaatadaptatie Delfland

Ook het Hoogheemraadschap Delfland biedt een stimuleringsregeling voor klimaatadaptieve maatregelen rondom het huis. Heb je een goed idee, dan subsidieert Delfland tot 25% van de kosten. Maar dat moet je wel in het gebied wonen van dit waterschap. Kijk HIER voor mee informatie.

Subsidieregeling voor waterinitiatieven Hollandse Delta

Ook Waterschap Hollandse Delta biedt een subsidie voor waterinitiatieven op en rond het huis. Kijk HIER voor meer informatie over deze regeling. Maar dat moet je wel in het gebied wonen van dit waterschap.

Opzoomer Mee

Opzoomer Mee steekt bewoners met groene vingers ook de helpende hand toe. Zo kunnen alle straten een groenpakketje ophalen, met daarin divers tuiniergereedschap. Geveltuinen, groene boomspiegels, buurtmoestuintjes … er is door Rotterdammers in de afgelopen jaren veel groen aangelegd. Al dat groen moet regelmatig onderhouden en opgefleurd worden. Opzoomer Mee stelt hiervoor maximaal € 250 ter beschikking. Misschien kan de geveltuin in je straat een stuk groter of kun je op jouw binnenterrein een buurtmoestuin voor kinderen aanleggen? Of heb je een ander idee om tegels te verwijderen voor nog meer vierkante meters groen in je straat? Kijk op www.opzoomermee.nl.

Een gezamenlijke groeninitiatief om de buitenruimte te vergroenen kun je direct indienen bij de gebiedscommissie. De wijkmanager of wijknetwerker uit je wijk kan dan helpen bij de aanvraag. Woon je in Oud-Charlois, Carnisse, Tarwewijk, Bloemhof, Hillesluis, Afrikaanderwijk of Feijenoord? En heb je groene plannen die meer dan € 5.000 kosten? Dan gaan de wijkmanager graag met je in gesprek. Je kunt daarvoor contact opnemen met Tim Heijkoop via t.heijkoop@rotterdam.nl.

Subsidie elektrische kookvoorziening

Huiseigenaren in de gebieden Heindijk en Pendrecht kunnen een subsidie krijgen voor de overstap op elektrisch koken. Dit is een belangrijke stap naar een aardgasvrij Rotterdam. De subsidie is maximaal € 500 per adres en kan tot en met 30 september 2022 worden aangevraagd. Het gaat om specifieke straten.  Kijk HIER voor meer informatie.

VVE010

Rotterdamse VVE’s (Verenigingen van Eigenaren van appartementen) krijgen ondersteuning bij de verduurzaming van hun panden met praktisch advies, onder andere over technische mogelijkheden en subsidieopties. Voor VVE’s, woningeigenaren, huurders en bedrijven die willen verduurzamen komt er ook een extra financiële ondersteuning in de vorm van energievouchers. Met deze waardebonnen kunnen zij energiebesparingsmaatregelen of -producten inkopen bij Rotterdamse ondernemers. Kijk HIER voor meer informatie.

De Subsidieregeling energiebesparing eigen huis (SEEH) voor VvE’s, woonverenigingen en wooncoöperaties is verlengd tot en met 31 december 2022. Dit is gunstig voor verenigingen die bezig zijn met het verduurzamen van hun gebouw. Zij krijgen hierdoor meer ruimte om het besluitvormingsproces binnen de vereniging goed te doorlopen.

Er is subsidie beschikbaar voor:

  • energieadvies
  • procesbegeleiding
  • meerjarenonderhoudsplan (MJOP)
  • energiebesparende maatregelen aan het gebouw

Per woning kun je maximaal € 10.000 subsidie krijgen voor maatregelen.

Kijk HIER voor meer informatie.

Energietransitiefonds

Het stadsbestuur heeft tevens aangekondigd een Energietransitiefonds op te richten. Met dit fonds wil de gemeente aantrekkelijke leningen gaan aanbieden aan ondernemers, VVE’s, bewoners en aan grote duurzame investeringen in de haven en de stad. Rotterdam wil met het fonds de uitstoot van CO2 verminderen, de luchtkwaliteit verbeteren en het gebruik van grondstoffen verminderen. Daarnaast hoopt de stad sneller uit de coronacrisis te komen door te investeren in energietransitie.

Het energietransitiefonds bestaat uit twee delen:

  • Het eerste deel, van dertig miljoen euro, zal in de vorm van laagdrempelige leningen beschikbaar komen voor vve’s, particulieren en mkb-bedrijven. Zo kunnen mensen met een laag inkomen hun woning isoleren of zonnepanelen op hun dak aanleggen.
  • Het tweede deel, van honderd miljoen euro, is bedoeld voor duurzame investeringen van scale-ups en grote bedrijven. Hiermee kunnen bedrijven bijvoorbeeld investeren in innovatieve recycling en grootschalige opslag van energie.

ISDE: Subsidie duurzame energie voor particulieren

Wil je voor je huis een warmtepomp of zonneboiler kopen? Kijk dan of je gebruik kunt maken van de Investeringssubsidie duurzame energie (ISDE). Daarmee krijg je een deel van de kosten terug, nadat je het apparaat gekocht heeft. Zo kunt je je huis duurzaam verwarmen tegen lagere kosten. Kijk HIER voor meer informatie. In 2020 kun je ISDE-subsidie aanvragen tot en met 31 december 2020, 17:00 uur. Je kunt de subsidie pas aanvragen nadat het apparaat is gekocht (!).

Energiebespaar hypotheek

Voor verduurzaming kunnen huizenbezitters vanaf 2021 de Energiebespaarhypotheek afsluiten als je niet in aanmerking komt voor reguliere financiering. Zo kunnen je als eigenaar-bewoners met beperkte leenruimte toch je woningen verduurzamen en zo meedoen in de energietransitie. Bij deze lening via het Nationaal Warmte Fonds geschieden rentebetaling en aflossing naar draagkracht. Lees er HIER meer over.

 

 

Aan de slag met de Rotterdamse omgevingsvisie

Ook de gemeente Rotterdam is aan de slag met de omgevingsvisie, in het kader van de nieuwe omgevingswet. Ter onderbouwing van deze omgevingsvisie voor onze stad wordt eerst onderzoek gedaan naar de te verwachten effecten daarvan.

 

De resultaten van dit onderzoek worden beschreven in het Rotterdamse omgevingseffectrapport (het ROER), eigenlijk is dit een PlanMER. Deze milieueffectrapportage is nodig voor de onderbouwing van de omgevingsvisie.

Lees er HIER meer over.

Naar aanleiding van de uitgangspunten voor dit onderzoek (naar de effecten van de omgevingsvisie) heeft het Rotterdams Milieucentrum, samen met de Natuur – en Milieufederatie Zuid Holland, Natuurmonumenten en het Zuid Hollands Landschap een zienswijze geschreven. Hoewel de natuur – en milieuorganisaties positief staan tegenover de uitgangspunten willen zij dat een aantal punten wordt meegenomen in het onderzoek.

Compact

Er zal een goed evenwicht gevonden moeten worden tussen het streven naar de ‘compacte stad’ en het behoud van bestaand stadsgroen. Oftewel het bouwen in het bestaande en spaarzame groen moet niet een uitgangspunt worden om tot een compacte stad te komen. Daarnaast blijft het huidige dakoppervlak in de stad vrijwel onbenut. De daken geven de mogelijkheid om gebruiksgroen toe te voegen aan de compacte stad.

Gezond

Biodiversiteit: Biodiversiteit gaat wereldwijd achteruit. Steden kunnen een bijdrage leveren aan het behoud van soorten en het versterken van natuurbeleving. Door stedelijk groen (parken, tuinen, bedrijfsgroen, straatgroen) met de juiste beplanting in te richten en ecologisch te beheren wordt biodiversiteit ondersteund. Graag zien wij in de plannen terug op welke wijze gemeente Rotterdam de biodiversiteit in de stad wil gaan verbeteren.

Luchtkwaliteit: Om een gezonde buitenlucht voor de mensen in de stad te waarborgen is het nodig binnen de gestelde WHO normen te blijven. Om dit goed te kunnen monitoren zou het vanzelfsprekend moeten zijn hier aandacht aan te geven in de mobiliteitsplannen die worden opgesteld. Daarnaast zullen goede verkeerscirculatieplannen moeten voorkomen dat er doorgaande routes door Rotterdam blijven lopen. Hiermee zal er aandacht moeten zijn om  het gemotoriseerd verkeer af te afzwakken om te komen tot een autoluwere stad. Op welke wijze worden deze punten uit de coalitie gezond verkeer vorm gegeven in de Omgevingsvisie?

Openbaar vervoer: Onderdeel van mobiliteitsplannen is ook het goed benutten en uitbreiden van het openbaar vervoer. Zoals bijvoorbeeld het benutten van de tunneltraverse tussen noord- en zuid Rotterdam als snelle en schone OV verbinding.

Parkeren: Wordt er ook aandacht besteed aan de parkeernormen voor nieuwe kantoren/bedrijven die veelal voldoende OV in de directe omgeving hebben?

Fiets: Om te komen tot een gezonde en vitale stad zal naast het Openbaar Vervoer ook de fiets meer ruimte moeten krijgen. Meer ruimte voor de fiets in de stad door middel van goede fietsverbindingen en voldoende fietsenstallingen.

Stikstof: Natuurorganisaties voeren diverse herstelmaatregelen uit om de schade van stikstof in natuurgebieden te herstellen. Maar zolang de stikstofuitstoot niet omlaag gaat, is het dweilen met de kraan open. Daarom is het verminderen van de uitstoot aan de bron van essentieel belang. Wij vragen dan ook aan de gemeente Rotterdam op welke wijze er wordt gewerkt aan de reductie van stikstof in de stad.

Hittestress: Het wordt steeds warmer in Nederland en de warmte wordt langer vastgehouden. Met name in steden is deze trend goed merkbaar en de verstedelijking blijft toenemen. Wat zijn de plannen van Rotterdam om hittestress in de stedelijke omgeving tegen te gaan?

Productief

Bedrijfsvoering is van groot belang in de stad, ook hier kunnen de nodige bijdragen worden geleverd aan een schonere stad. Op welke wijze gaat de gemeente Rotterdam werken aan een effectief en schoon stadsdistributiesysteem dat moet voorkomen dat vervuilend vrachtverkeer de stad in moet voor de aflevering van goederen bij winkeliers en overige bedrijven?

Circulair

Zonne-energie: In de stad Rotterdam zijn er een tal van ongebruikte daken. Op scholen, bedrijfspanden etc. Veel van deze daken zijn geschikt voor een zonnedak. Het zou dan ook zeker van meerwaarde zijn wanneer de gemeente Rotterdam een visie zou ontwikkelen op welke wijze deze daken benut kunnen worden voor zonne-energie?

Groen in de stad: In het stedelijke gebied verdwijnt groen, bijvoorbeeld door nieuwe woningen, het verharden van pleinen met steen of cement en het bouwen van bedrijventerreinen. En er zijn ook steeds meer mensen die hun tuin betegelen. Groen in de stad is nodig voor een klimaatbestendige en leefbare stad. In de afgelopen jaren hebben de ontwikkelingen ten aanzien van stedelijk groen stil gestaan, de kans dit aan te pakken is er nu. Graag zien wij dan ook op welke wijze de gemeente Rotterdam invulling gaat geven aan een klimaatbestendige stad.

Inclusief

Natuurinclusief: Natuurinclusief bouwen geeft de mogelijkheid een gezonde en aantrekkelijke stad te creëren. Het is een feit dat goed stedelijk groen voor verkoeling zorgt in de zomerhitte, het zuivert de lucht en biedt volop ruimte aan mede-stadsbewoners, zoals huismus, gierzwaluw, merel of gewone dwergvleermuis. Juist dankzij deze bevolkingsgroepen komen steden en dorpen pas écht tot leven. Op welke wijze gaat de gemeente Rotterdam hier een invulling aan geven?

Waterberging en vergroening: De klimaatverandering heeft een duidelijk impact op de stad, heftige regenbuien kunnen veelal niet worden opgevangen. Waterberging en vergroeningsplannen, bijvoorbeeld op daken, zouden een oplossing kunnen zijn van dit probleem waarvan de uitwerking in de Omgevingsvisie op zijn plek zou zijn.

Beleidsnotities

De gemeente staat voor vele uitdagingen die vertaald zijn in diverse beleidsnotities en plannen op het gebied van hittestress, zon op dak, mobiliteit, vergroening, verduurzaming van de bestaandebouw, klimaatadaptatie, het klimaatplan, de resilience-aanpak, water, circulair, etc. De Omgevingsvisie is bij uitstek het medium deze beleidsnotities, uitgangspunten, doelen, stippen op de horizon en plannen tot één geheel te maken: een samengevatte stadsaanpak.

Participatie

Als natuur- en milieuorganisaties hebben wij een breed netwerk. Er zijn vrijwilligersorganisaties die zich verbonden voelen met de stad inclusief de omgeving, en de ontwikkelingen die hier plaats vinden. Het zou een gemiste kans zijn hier geen gebruik van te maken. Wij willen dan ook graag met de gemeente Rotterdam mee denken op welke wijze de achterban van de natuur- en milieuorganisaties op een goede manier zou kunnen worden ingezet.

Lees de complete zienswijze HIER <<<

 

Groeneconferentie over Rotterdam in de toekomst | 18 december

Tijdens de 15de Groeneconferentie gaan we op zoek naar visie. Visie op groen, natuur en het verkeer in Rotterdam. Er zijn veel plannen voor groene boulevards, vele hectaren extra groen en andere vormen van mobiliteit. Maar is er samenhang? Zit er een visie achter deze plannen? Hoe ziet Rotterdam er in de toekomst uit?

We praten er over met bewoners, wetenschappers, politici en plannenmakers tijdens de 15de Groeneconferentie in Rotterdam.  Woensdagavond 18 december vanaf 19.30 uur in Arminius, aanmelden via www.groeneconferentie.nl

Presentatie: Suzanne Mulder (RTV Rijnmond).

Met Professor Derk Loorbach (DRIFT, Erasmus Universiteit), stadsecoloog Niels de Zwarte (Bureau Stadsnatuur Natuurhistorisch Museum), Robbert de Vrieze (Groene connectie en Stadslab Luchtkwaliteit), Arno Bonte (wethouder Duurzaamheid), Anke Griffioen, Jeanne Hogenboom (coalitie Gezond Verkeer & B.O.O.G. Bewoners- en Ontwikkelings Organisatie ‘s-Gravendijkwal).

Columnist: Inge Janse.

Uitreiking: Groenevogel vrijwilligersprijs en de groene pluim voor de groenste overheidsdienaar van 2019.

 

 

De nieuwe groene daken subsidie ’te plat’ en ’te krap’

Goed dat er jaren een groene daken subsidie is in Rotterdam. Hierdoor is met 235.000 m2 (volgens sommigen zelfs veel meer) onze stad ‘groene daken hoofdstad van Europa’ geworden met een aantal prachtige iconen zoals de DakAkker en Slimdak op het Schieblock, het Luchtpark op de Hofbogen en het Dakpark in Delfshaven.

Jammer dat de nieuwe subsidiebijdrage voor een groendak door de gemeente nu fors wordt verlaagd en ‘waarom niet een hoger bedrag voor daken die meer water bergen en biodiversiteit hebben. Dan daag je gebouweigenaren uit om daken aan te leggen die echt iets doen voor de stad’, schrijft het Rotterdams Milieucentrum aan het college van Burgemeester en wethouders (zie de brief onderaan). Het milieucentrum vreest dat bij het ontbreken van een aannemelijke financiële impuls het animo voor groene daken zal gaan afnemen in Rotterdam.

Rotterdam: €15
De groene daken subsidie was € 25 per m2 en gaat nu naar € 15. Het milieucentrum de nieuwe subsidieregeling ‘te plat’, er mag meer differentiatie worden toegepast. Gebouweigenaren krijgen dan voor een groenblauw retentiedak met een grotere waterbergingscapaciteit en meer biodiversiteit dan een normaal sedumdak meer subsidie per m2. Zo zijn gebouweigenaren te stimuleren tot aanleg van daken die meer ‘doen voor de stad’. MEER waterberging (goed tegen piekbuien en wateroverlast) en MEER variatie in de beplanting (goed voor de biodiversiteit) = MEER subsidiebijdrage.

Hittestress
De afgelopen jaren heeft de subsidiemaatregel voor groenedaken velen in staat gesteld een groendak aan te leggen met alle voordelen voor onze stad van dien, zoals: verkoeling en het tegengaan van het hittestress effect, de waterberging in het kader van de klimaatadaptatie en zeker ook de verhoging van de biodiversiteit. Naast alle voordelen die groendaken voor de gebouwen zelf opleveren.

Koploper
Rotterdam neemt door het vooruitstrevende Rotterdamse groenedakenbeleid een unieke internationale koppositie in voor wat betreft het aantal begroeide daken en ook enige spraakmakende iconen zoals de DakAkker, het Luchtpark op de Hofbogen, het Dakpark in Delfshaven en de Slimdak.

Verdichten
Het aantal m2 bruikbaar platdak in Rotterdam is aanzienlijk. De aanleg van meer groene daken op dit gigantische oppervlak kan een welkome bijdrage bieden aan het veerkrachtiger en klimaatbestendiger maken van onze stad. Tevens biedt het aantal m2 platdak een mogelijkheid tot de aanleg van meer gebruiksgroen en dus groene buitenruimte in een stad die zich steeds meer gaat verdichten.

België
Elders wordt deze differentiatiemethode al gehanteerd, in België gaat men uit van het aantal liters (regen)water dat op een groendak geborgen kan worden en de gemeente Den Haag werkt met een puntenstelsel waarin bijvoorbeeld een sedumdak minder scoort dan een intensiever ‘natuurdak’.

Amsterdam € 50
In Amsterdam is in de nieuwe subsidieregeling een minimum waterbergingseis van 30 liter per m2 opgenomen. Daarnaast wordt er gewerkt met een puntensysteem voor biodiversiteit, zichtbaarheid, waterberging. Het maximum subsidiebedrag in Amsterdam is € 50 per m2 voor een dak dat 50 liter per m2 of meer kan bergen. Het minimale bedrag per m2 is € 30, vanaf de ondergrens van 30 liter per m2. De subsidie wordt gemaximeerd op 50% van de totale aanlegkosten. Nieuw is in de Amsterdamse regeling voor 2019 is de biodiversiteitsbonus. Als het op­per­vlak­te van het dak voor 50% of meer uit (in­heem­se) gras­sen, krui­den en strui­ken en min­der dan 50% uit se­dum bestaat, kunnen de Amsterdammers maxi­maal een bedrag € 10,- meer krij­gen per m2.

Nieuwe gebouwen
Voor nieuwe gebouwen kan de (lokale) overheid ons inziens groene retentiedaken meer ‘afdwingen’ door aan het gebouwontwerp strengere voorwaarden te stellen in het vergunningentraject; onder andere door een directe koppelingen te maken met de thema’s wateroverlast, hittestress, verdroging, koeling en biodiversiteit worden slimme  – & groene – retentiedaken ook financieel gezien een zeer efficiënt middel om aan deze voorwaarden voor de vergunning(en) te voldoen. Dan zijn allerlei maatregelen zoals bergingstanks en infiltratievoorzieningen namelijk geen goedkoper alternatief meer voor slimme retentiedaken, omdat de meerwaarde hiervan optimaal en integraal wordt erkend. Koppel je deze kans aan door te voeren kostenbesparingen voor, tijdens en na de bouw  dan krijgen we werkelijk iets in beweging in Rotterdam!

Rotterdams weerwoord
In het gemeentelijke klimaatprogramma ‘Rotterdams Weerwoord’ staan ambitieuze doelstellingen ten aanzien van groene daken. “Als de gemeente Rotterdam wil dat groene daken zo’n grote rol gaan spelen in het klimaatbestendig maken van de stad, is er meer nodig dan deze ééndimensionale, te zuinige en te voorzichtige stimulering”, aldus het milieucentrum.

Lees de brief aan het college van Burgemeester en Wethouders over de groenedaken:
CollegeBenW.groenedaken.V2.brf

‘Gezond Verkeer’ wil Maastunnel met 1 baan voor openbaar vervoer

De coalitie Gezondverkeer vindt het ‘eeuwig zonde’ dat de Maastunnel straks weer helemaal open wordt gesteld voor het autoverkeer.  Men stelt voor 1 baan voor Openbaar Vervoer te bestemmen en 1 baan voor overig verkeer. “Met volledige openstelling van de Maastunnel komt het autoverkeer weer terug op het niveau van voor de afsluiting van de tunnel en dus ook de hoeveelheid luchtvervuiling en geluidshinder” schrijft men in een brief aan verkeerswethouder Judith Bokhove

Gedragsverandering
Met volledige openstelling van de Maastunnel komt het autoverkeer weer terug op het niveau van voor de afsluiting van de tunnel, stellen de samenwerkende milieu – en bewonersgroepen. “En dus ook de hoeveelheid luchtvervuiling en geluidshinder. Het volledig openstellen van de Maastunnel is dus een slecht plan …

Verkeerstellingen
Bij verkeerstellingen na de sluiting van de Maastunnel blijkt dat een deel van de automobilisten is overgestapt op fiets en openbaar vervoer. Maar – belangrijker nog – bijna een kwart van de automobilisten maakt de reist (dwars door Rotterdam) niet meer. Een dergelijke gedragsverandering werd ook geconstateerd bij de renovatie van het tunneltracé bij de ’s Gravendijkwal in 2016. Deze afsluiting leidde niet tot grote overlast maar tot een ander verkeersgedrag.

Les
Het college van Burgemeester en Wethouders kan hier een les uit trekken dat minder snelverkeer door de Maastunnel mogelijk en ook wenselijk is” aldus de organisaties, ook een koppeling aan een andere afwikkeling van het resterende autoverkeer op de tunneltraverse ligt voor de hand, zodanig dat er uiteindelijk aanzienlijk minder auto’s over de ’s Gravendijkwal en de Henegouwerlaan gaan rijden en er op dit deel van de tunneltraverse de al vele jaren door bewoners gewenste herinrichting kan plaatsvinden om de wijken Het Oude Westen en Middelland een kwaliteitsimpuls te geven met ruimte voor groen, fietsers en voetgangers‘, schrijft Gezond Verkeer.

OV-baan
Het voorstel van de coalitie Gezond Verkeer is om 1 baan open te stellen voor autoverkeer en 1 baan voor Openbaar Vervoer en nooddiensten. ‘Het is nu het moment om een dergelijk experiment uit te voeren, stelt men want deze maatregel levert minder schade op voor de gezondheid van de Rotterdammers en verbetert de concurrentie positie van het openbaar vervoer.’

De wethouder heeft nog niet gereageerd op het voorstel van Gezond Verkeer.

 

Komt de operatie Steenbreek ook naar Rotterdam?

Komt operatie Steenbreek ook naar Rotterdam? Geert van Poelgeest (bestuurslid van Steenbreek) kwam er tijdens de Groeneconferentie op 11 december voor pleiten. Wethouder buitenruimte Bert Wijbenga mocht de eerste steenbreek steen lichten en kreeg er een plantje voor terug. Want dat is de bedoeling van operatie Steenbreek! Zoveel mogelijk stenen eruit … en groen erin … in de publieke ruimte maar ook in particuliere tuinen en binnenterreinen. En de wethouder had er wel oren naar … dus dit voorjaar ook ‘stenen eruit, plantjes erin … de wijken en buurten in?’

Met Operatie Steenbreek willen de initiatiefnemers iedereen in Nederland enthousiasmeren om de tuin te vergroenen. Samen kunnen we het verschil maken en zorgen voor een klimaatbestendige, gezonde maar vooral een groene samenleving!

Wat is operatie Steenbreek? Bekijk het filmpje:

Tientallen steden
Tientallen steden als Den Haag, Utrecht, Amersfoort, Leeuwarden, Groningen, Eindhoven en Maastricht en een groot aantal Waterschappen hebben zich al aangesloten bij Steenbreek. Een campagne op initiatief van onder andere ‘Groei en Bloei‘, de Universiteit van Wageningen, het Klimaatverbond en alle Waterschappen.

Den Haag
In Den Haag werd de campagne voortvarend opgepakt door Duurzaam Den Haag. In 2018 hebben bewoners van Den Haag maar liefst 13.691 stenen omgeruild voor gratis planten tijdens acties in de buurt! Maar ook Haagse bedrijven en scholen deden mee. Duurzaam Den Haag hielp met het ontwerpen van de tuinen, het afvoeren van de tegels, het betrekken van de buurt en de levering van de (gratis) plantjes.

 

Parkenmaand afgesloten met conferentie Groen van de toekomst

Met de conferentie ‘Groen van de toekomst‘ werd 29 september de Rotterdamse Parkenmaand afgesloten. Groenaannemers, groene-organisaties, welzijns – en bewonersorganisaties, zelfbeheerders en (andere) Rotterdammers met een ‘groen hart’ gingen met elkaar in gesprek over hoe Rotterdam het groenonderhoud in de toekomst beter en slimmer kan uitvoeren?

De conferentie vond plaats onder en op de Hofbogen en het nieuwe ‘Luchtpark’. Wethouder Wijbenga (van buitenruimte) opende de conferentie.

Bert Wijbenga
De conferentie werd geopend door wethouder buitenruimte Bert Wijbenga. Hij gaf een toelichting op de groende ambities van het Rotterdamse College. De komende vier jaar wil het college de stad vergroenen met 200.000 m2 terwijl er ook een flinke bouwopgave ligt. Er wordt onder meer ingezet op de aanleg van rivierparken, het realiseren van ecologische verbindingen, meer groene daken en het verruilen van verharding voor groen.

Kees Moeliker
Kees Moeliker, directeur van het Natuurhistorisch Museum Rotterdam inspireerde de deelnemers met een column. Hij stond stil bij de ‘de mens’ in het Rotterdamse groen en stadsnatuur. Wat doen ze er, waar komen ze en waarom? De televisieserie ‘Rotterdammers in het Groen‘ van RTV-Rijnmond geeft antwoord op deze vragen: Kees fietst door de stad en praat met Rotterdammers in het groen. Na vijf afleveringen is duidelijk, dat bestaande parken en andere groenvoorzieningen steeds intensiever gebruikt worden. Het Rotterdamse groen en de stadsnatuur worden omarmd door Rotterdammers. Maar waar ligt de grens van wat wel en wat niet kan? Hoe zijn mens en natuur in evenwicht in de stad? Deze conferentie heet ‘Groen van de toekomst’. Kees zegt in zijn column: ‘Groen heeft de toekomst’. Lees de colunm HIER <<<

Workshops
In vijf workshops spraken de aanwezigen over de uitdagingen in het groenbeheer in Rotterdam.

    • aanbesteden van de toekomst: Er is veel te winnen en mogelijk in de samenwerking tussen initiatieven uit de buurt en groenaannemers. Wederzijds vertrouwen is daarbij belangrijk. Ruimte voor het leveren van kwaliteit moet behouden blijven daar wordt door alle partijen meer ruimte voor gewenst) en ook het toezicht daarop kan verbeterd worden … “waarom de buurt geen toezicht laten houden”.
    • participatie: Bij participatie werd duidelijk dat in een volgende aanbesteding van het groenonderhoud aandacht moet zijn voor maatwerk per gebied. Zodat er beter wordt aangesloten met de onderhoudsactiviteiten bij de vragen uit de wijken. Momenteel wordt er veel gestuurd op resultaten zoals hoe vaak er wordt gemaaid en hoe vaak er wordt geschoffeld. Met participatie worden andere waarden belangrijker zoals samenwerken, gezondheid en buurtverantwoordelijkheid. Meet juist die inspanning en niet alleen het resultaat. 
    • resilience & groenonderhoud: Belangrijkste leerpunt bij de workshop resilience is dat je van groen goud kunt maken. Dit betekent dat groenafval van de een, grondstof is voor de ander. Zo zou je vraag en aanbod van planten via social media kunnen koppelen, een soort GroenisGoud marktplaats. Het vergroenen van de stad is ook belangrijk bij de wateropgave van de stad. Dat draagt bij aan een weerbare, veerkrachtige stad. Als er meer gebouwd wordt, is ook aandacht nodig voor groen in de buurt. 
    • samenwerking: Bij deze workshop is stil gestaan welke partijen allemaal betrokken zijn bij het groenonderhoud. De partijen zijn in beeld gebracht en hoe deze zich verhouden tot elkaar en het groenonderhoud.
    • insectenvriendelijk beheer:  De deelnemers aan de workshop hebben in totaal 23 maatregelen op een rij gezet, die kunnen bijdragen aan een insectenbewust beheer. Daarnaast ook 8 belemmeringen. De top 2 aanbevelingen waren: 1) Zorg voor bewustwording en draagvlak bij alle betrokken partijen en geef uitleg over beheer en resultaten hiervan, 2) Kennis & Maatwerk bij Opdrachtgever & Opdrachtnemer.

Het was een inspirerende middag. >>> HIER <<< het completere verslag van de conferentie.

 

De Groenrede(n) van Wim Pijbes bij opening Parkenmaand

De eerste Rotterdamse Groenrede(n) uitgesproken door Wim Pijbes op 1 september 2018 op het Dakpark in Delfshaven. Voorafgaand aan de aftrap van de Rotterdamse Parkenmaand 2018.

“Dames en heren!

Een eer om als eerste de groenrede te mogen uitspreken ter gelegenheid van de opening van de Parkenmaand. In de uitnodiging die ik ontving werd mij verzekerd dat ik deze rede helemaal vrij mocht invullen, zolang het maar over parken en groen in de stad gaat.

Dat doe ik met plezier want groen is van levensbelang juist in een stad, en dat zal in de toekomst alleen maar toenemen. Dames en heren: de aandacht voor groen groeit, groen is goed, groen is gezond. Parken zijn dus goed, en: mensen houden van parken. Dus wat houdt ons tegen? Alle positieve kwaliteiten die je aan parken toedicht zijn waar, en vinden weerklank bij bewoners, bezoekers en bestuurders, van links tot rechts. Ik durf te stellen: iedereen houdt van parken. Hoe kan het ook anders, want internationaal worden parken gewaardeerd als onmisbare vitale elementen in iedere urbane samenleving.

People watching people doing the same thing’ is een universeel plezier en overstijgt alles en verbindt iedereen, arm en rijk, jong en oud.

Bezoekers komen vooral uit de eigen stad, ongeacht rang of stand. Parken behoren tot de meest geliefde en gewaardeerde vormen van publieke ruimte. Dat lijkt mij voor ieder stadsbestuur een prettig gegeven. Ook prettig voor ieder stadsbestuur – dit is voor de rekenaars onder ons – is dat verschillende internationale studies telkens opnieuw vaststellen dat de waarde van vastgoed, gelegen aan een aantrekkelijk park gemiddeld 15% hoger is dan vergelijkbare panden elders in een stad. En daarom verbaast het mij dat parken in veel gevallen als een onrendabele post op de begroting worden beschouwd.

Dames en heren: een goed park maken is tegelijk complex en doodeenvoudig.

Het grootste stadspark van de twintigste eeuw, het Amsterdamse Bos (935 ha), is destijds ontworpen door een team van sociologen, biologen, stedenbouwers en architecten. Het belangrijkste: van begin af aan wist men precies wat men wilde. Bijvoorbeeld een bezoekersmaximum van 100.000 per dag, met een piek van 70.000 op hetzelfde moment. Het Amsterdamse Bos voldoet zo aan de uitgangspunten voor een geslaagd park:

  1. goed gepland
  2. goed ontworpen
  3. goed beheerd

Ik kom daar straks op terug.

Wanneer niet voldaan wordt aan een van deze drie gaat het namelijk fout. Gemeentelijke diensten, deelraden en gemeentebesturen hebben de ondankbare taak iedereen (lees: publiek) het naar de zin te maken, wat zelden lukt. Ieder seizoen wordt menig strijd uitgevochten tussen gebruikers, bezoekers en bewoners. Wij kennen allemaal de discussies over het Museumplein, het Vondelpark, het Kralingse Bos, het Vroesenpark en Het Park. Overal heb je tegenstrijdige wensen van belangengroepen, omwonenden, gebruikers, en festivalorganisatoren, commercieel dan wel cultureel.

En het kan anders! Anders en beter! Er bestaan modellen waarin bestuur en publiek; met private en publieke middelen het stadspark van de toekomst kan laten groeien en bloeien!

Dames en heren, ik neem u graag mee naar Fifth Avenue en 42nd street in New York, naar Bryant Park. Bryant Park is 6 ha groot, vergelijkbaar met het Museumpark in Rotterdam. De problematiek van beide parken was vergelijkbaar. Na jarenlange verwaarlozing en overlast gevende junks besloot het stadsbestuur tot drastische maatregelen en droeg het park over aan de private Bryant Park Corporation. Een plan werd gemaakt waarbij als eerste maatregel de hekken werden verwijderd. Omgangsnormen met zwervers werden vastgesteld waarbij daklozen werden geaccepteerd als een gegeven maar overlast niet werd gedoogd. Door actief beheer werden stille gedeeltes van het park roulerend geactiveerd zodat junks geen bezit konden nemen van ‘eigen’ territorium. Bryant Park heropende in 1995, de hoogte van de oorspronkelijk onderhouds- en exploitatiekosten worden nog steeds betaald door de stad New York, substantieel aangevuld met publieke middelen. Het Museumpark de naast gelegen Rozentuin en voormalige Bijbelse tuin liggen er nog steeds matig bij. Bryant Park staat model voor een nieuwe ontwikkeling die ook in Nederland medestanders krijgt: het vormgeven van de publieke ruimte door een publieke en private samenwerking.

Voor het Bryant Park zijn tien factoren bepaald die als universele voorwaarden van geslaagd stadsgroen gelden, en verder gaan dan de drie uitgangspunten van het Amsterdamse Bos:

  1. veilig
  2. schoon
  3. instemming van betrokkenen
  4. toiletten
  5. bankjes
  6. verlichting
  7. beplanting voor alle seizoenen
  8. programmering
  9. inrichting
  10. management

Parken die onvoldoende functioneren schieten op een of meerdere van deze punten tekort. De oplossing begint met het honoreren van deze tien. Daarbij is niet langer de overheid als enige de aangesproken partij. Om het potentieel van stedelijk groen optimaal te laten floreren kan het principe worden gehanteerd waarbij burgers en de overheid de handen ineenslaan om de publieke ruimte te optimaliseren.

En nu naar Rotterdam. Na de grote brand van Londen in 1664, kwam het stadsbestuur vanuit Engeland naar Rotterdam om inspiratie op te doen en om hier de mooiste riverfront van Europa te bezoeken: de Boompjes. Hier was in 1615 een dubbele rij lindebomen geplant met aflopend naar het water wilgenbomen. Een wandelpromenade van grote allure. Waar in Rotterdam hebben we dat tegenwoordig? Het Park ligt met zijn rug naar de Maas, gescheiden door een brede, ongedefinieerde strook parkeerterrein en autoweg. De oorspronkelijke Boompjes is een drukke vierbaans verkeersader, de Oude Plantage, het oudste park van Rotterdam, is op Deltahoogte gebracht en leidt een vergeten bestaan, het Buizenpark op Katendrecht kent haast niemand en ligt er verlaten bij.

Ik wil niet teveel somberen, juist niet, want hier liggen enorme kansen voor onze stad. En wie wil zien wat ik bedoel kan naar New York kijken waar de afgelopen jaren, nota bene door Nederlandse, waaronder Rotterdamse architecten, de hele riverfront rondom Manhatten en Brooklyn wordt vergroend. Ik noem Governers Island, Battery Park, Brooklyn Bridge Park, en allemaal vanaf de dag van de opening een instant succes, omarmd door de buurt en bezoekers van buiten. En, bovenal, met publiek-private fondsen gefinancierd. Dat kan ook in Rotterdam. Rotterdam heeft de mogelijkheden, Rotterdam heeft de middelen en Rotterdam heeft nu het momentum!

Ik zeg: alle seinen op groen. de Parkenmaand is geopend!”

Wim Pijbes, Opening Parkenmaand 01/09/2018