Zes natuur- en milieuorganisaties (1), het Havenbedrijf Rotterdam en Deltalinqs (de belangenorganisatie van het bedrijfsleven in de Rotterdamse haven) hebben een overeenkomst gesloten om de uitstoot van stikstofverbindingen in het Rijnmondgebied terug te dringen. Dat is goed voor de natuur en de luchtkwaliteit! Stikstof wordt uitgestoten door onder andere landbouw, industrie en verkeer. Het veroorzaakt veel schade aan de natuur. De organisaties willen extra maatregelen nemen. Zodat natuurgebieden (met name de duinen) minder belast worden. Door nu in te grijpen kan de Rotterdamse haven zich in de toekomst blijven ontwikkelen en de natuur worden beschermd.

Onderzoek naar effectieve maatregelen
De ondertekenaars willen het komende jaar onderzoek doen naar welke maatregelen het effectiefst zijn om de stikstof-uitstoot in natuurgebieden te beperken. Het gaat om maatregelen in de industrie, de land- en tuinbouw en het verkeer (vooral de scheepvaart). Ook wordt er bekeken welke bronnen de natuurgebieden op dit moment het meest belasten. Er wordt nagedacht over een regionale stikstofbank. Hierin kunnen dan alle resultaten worden verzameld. Op basis van het onderzoek worden doelen gesteld voor de vermindering van stikstof-uitstoot en worden er afspraken gemaakt over nog effectievere maatregelen.

Het probleem van stikstof
Stikstofverbindingen komen onder andere in de lucht door verbrandingsprocessen in motoren en verwarmingsinstallaties (stikstofoxiden) en in de landbouw (ammoniak). Het zijn meststoffen die bevorderlijk zijn voor gewassen in de landbouw, maar slecht voor de verscheidenheid aan planten (biodiversiteit) in veel natuurgebieden, zoals de duingebieden in Zuid Holland. Die zijn vaak gebaat bij een voedselarme omgeving, dus weinig stikstof. Deze gebieden zijn internationaal beschermd op grond van hun Natura-2000 status en kennen kritische grenswaarden voor stikstofdeposities. Door de al decennia lang bestaande overmaat aan stikstofdeposities in deze gebieden moeten terreinbeheerders als Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer en Zuid-Hollands Landschap in veel van deze gebieden meer maatregelen treffen om de natuur in stand te houden, zoals meer begrazing, maaien en plaggen. Als dat niet gebeurt verdwijnen er steeds meer planten- en diersoorten uit de duinen en worden de natuurgebieden snel eentonig. En er zitten grenzen aan het treffen van beheersmaatregelen.

Stikstofbronnen
In natuurgebieden in de Rijnmond (en omgeving) is een groot deel van het stikstof die in de natuur terecht komt afkomstig uit het buitenland (of is van nog onbekende herkomst). Van de stikstofbronnen binnen Nederland komt een groot deel uit de landbouw en veehouderij. Agrarische bedrijven liggen vaak op korte afstand van natuurgebieden en ammoniakemissies, in tegenstelling tot uitstoot door verbranding, slaan snel neer. Daarnaast zorgen verwarming van woningen en gebouwen voor een aanzienlijke bijdrage. De bijdrage uit de scheepvaart is aanzienlijk. Met name bij de scheepvaart lijken nog wel maatregelen mogelijk te zijn en heeft daarom een eerste prioriteit in het onderzoek. De totale bijdragen van de stikstofdeposities uit industrie en (overig) verkeer zijn relatief beperkt. De deposities uit de industrie zijn al sterk verminderd door nieuwe technieken en strengere regelgeving. Ook het wegverkeer heeft al een ontwikkeling doorgemaakt. De partijen bij de overeenkomst willen, naast industrie en verkeer, ook de kosteneffectiviteit van maatregelen in de land- en tuinbouw en de veehouderij in beeld brengen.

Regionale bijdrage
Vanwege de landelijke schaal van de problematiek werkt het Rijk al enige jaren samen met de provincies aan de voorbereiding van de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS). Ook dat nationale programma kent twee doelstellingen: 1) de instandhouding van beschermde natuur, 2) ontwikkeling van de economie. Natuur- en milieuorganisaties en bedrijfsleven in de Rijnmondregio willen daar een regionale bijdrage aan leveren en tevens minder afhankelijk zijn van landelijke programma’s. Door naast de ontwikkelingsmogelijkheden die de PAS brengt een regionaal programma met bijbehorende stikstofbank in te richten, worden die doelen bereikt. Dat leidt per saldo tot een vermindering van de stikstofdepositie in natuurgebieden en meer ontwikkelingsmogelijkheden in de regio. Daarnaast zullen de maatregelen in veel gevallen ook leiden tot een vermindering van het gebruik van fossiele brandstoffen en een verbetering van de luchtkwaliteit. Er is dus in meerdere opzichten sprake van een win-win benadering, waarvoor de partijen zich nu gaan inzetten.

(1) Natuur en Milieufederatie Zuid Holland, Natuurmonumenten, Stichting Duinbehoud, Zuid-Hollands Landschap, Staatsbosbeheer en Rotterdams Milieucentrum.

Wilt u de samenwerkingsovereenkomst lezen. Klik dan op de onderstaande weblink naar het pdf.bestand:
PDF.bestand Samenwerkingsovereenkomst Stikstofdeposities

Wilt u meer weten over het onderzoek dat op poten wordt gezet, klik dan op de onderstaande weblink naar het pdf.bestand:
Pdf. onderzoeksvragen bij de overeenkomst stikstofdeposities

(Foto’s van de Duinen in Hoek van Holland nabij de ‘Zeetoren’: Karin Oppelland)